Sosyal medya.İçinde binlerce haber, eğlence, görsel, analiz, oyun ve buna benzer yüzlerce başlığın bulunduğu gerçekliğin sanal hali.
İçinde bu kadar şey barındıran hayali diyardan oldukça memnunuz. Yani çoğu zaman…
Peki bunca veri, bilgi ve haberin içinde bulunduğu bu platformda her gördüğümüz, okuduğumuz, duyduğumuz veri ne kadar doğru diye hiç düşünüyor muyuz?
Elbette düşünüyoruz diyeceksiniz. Peki bu düşünceye sahipseniz, yanlış ve doğru haberleri nasıl ayırabiliyorsunuz?
Şöyle düşünün şimdi. Herhangi bir haber kanalında bir haber okudunuz ya da seyrettiniz. Mantığınızada yattı. Eğer o haber kanalınada güveniyorsanız, işte o haberi, doğru olarak onaylıyor beyniniz.
Peki ya doğru değilse?
Haberin teyitini nasıl yapacağınızı biliyor musunuz?
Vereceğiniz ilk cevap, farklı haber kanallarına göz atarım olacaktır. İlk bakışta mantıklı bir yöntem gibi görünüyor. Fakat kaçırdığınız bir şey var. O da, o haberi servis eden haber sağlayacısının, tüm kanallara aynı haberi servis ettiği..
Aynı haber, aynı an da, yüzlerce haber sitesine otomatik olarak düşüyor. Eğer haber yanlış ya da uydurma ise bu habere tüm haber kanalları ortak olmuş oluyor.
Ya da bir başka örnek vereyim. Diyelim ki A kanalında izlediğiniz haber, kanalın kendi özel haberi, ve de uydurma.. Doğru-yanlış sağlamasını nasıl ve nereden yapacaksınız? Öyle ya bu haber sadece A kanalının haberi.
Cevabınız nedir bu örneklere göre?
Bence vereceğiniz tek cevap : “Bilemeyiz” olacaktır.
O zamanda çıkan sonuç şu : Her gün belki onlarca yanlış habere bakıp, yanlış bilgilendiriliyoruz. Başta Facebook sonrasında twitter, ardından onlarca haber kanalı bizi yanlış ve uydurma haberle bizi bir yerlere yönlendiriyor.
Çözüm nedir desem peki?
Kesin bir çözüm yok ama, alternatif bir doğrulama aracı var. Üstelik bu araç şüpheli ve iddia’ya dayalı söylemi ya da eylemi, ciddi analizlerle araştırıp doğruyu ortaya koymaya çalışıyor. Bu “Doğrucu Davut” sitenin adı. Teyit.org
Yani Teyit.org sizin medyada izlediğiniz, okuduğunuz ya da iddia olarak ortaya atılan haberleri inceleyen, araştıran ve doğru-yanlış kritiğini yapan ciddi ve tarafsız bir platform. ( Yani biraz inceleyebildiğim kadarıyla )
Peki Teyit.org’u nasıl buluyor insanlar? Diyelim ki bir haber okudunuz. Ve şüphe ettiniz bu haberden. İşte o zaman google’a giriyorsunuz ve haberin başlığını yazıp doğru mu? diye de ekliyorsunuz. Eğer Teyit.org da sizin gibi şüphe etmişse araştırdığı haberi paylaşıyor. Tabi bu yöntem teyit.org la tanışmamış olanlarınızın deneyerek ulaştığı bir süreç. Teyit.org u bende bu şekilde tanımış oldum açıkça söylemek gerekirse..
Ama çok iyi oldu. Çünkü ben günlük hayatımda çevreme : “gördüğünüz her habere inanmayın, araştırın” diyen bir adamım. Ki buna rağmen ben bile bir çok zaman kandırıldığımı farkediyorum. Tabi iş işten geçtikten sonra.
Meselâ bugün denk geldiğim bir olay. Bilirsiniz Facebook her gün “anılarınızı önemsiyoruz” sloganıyla sizin geçmişte yaptığınız paylaşımları size hatırlatır. Siz de yaptığınız paylaşımlara bakıp ” vay be geçen sene bugün şuradaymışım” ya da 5 sene önce bugün şöyle bir söz söylemişim” şeklinde cümleler kurarsınız.
İşte bende bugün bu anılara bakarken, paylaştığım espirili bir post gördüm. Post şudur :
Söz konusu post’ta paylaşımı yapan arkadaş bildiğin bir photoshop yaparak, duvardaki tabloları kaldırmış. Yani aslında o sergide gezenler, gerçekten tablolara bakıyorlar. Fakat bu post’u hazırlayan muzip arkadaş, herkesi kafalayarak bir ironi yapmış. Görünmez oda isminden yola çıkarak yaptığı bu kurguyla, sergiyi gezen insanlarıda gerizekalı yerine koymuş. Fotoğrafın orjinali ise aşağıda.
İşte böyle.. Bu yüzyılda kandırılmak, geçmiş hiç bir yüzyılda olmadığı kadar kolay.
Yine bir başka örnek, Amerikada yaşayan 84 yaşındaki Barry Dawson isimli vatandaşın 62 sene boyunca karısına sağır numarası yaptığı haberi. Bu haberde tamamen kurmaca. Zaten haberi yapan sitenin işi de bu. Yani kurmaca haber yapıp, haberin altina da, küçük puntolarla “bu haber tamamen hayal ürünü olabilir” yazması.
Teyit.org bu haberin de fake olduğunu duyuruyor sitesinde.
Peki kim bu teyit.org sitesinin kurucusu diye baktığınızda, karşınıza akademik kariyerleri oldukça dikkat çekici koca bir ekip çıkıyor. Kurucusu ise Mehmet Atakan Foça.Böyle bir site için gayet tatmin edici bir kariyere sahip Foça..
Yine ekibin şef editörü de, en az Foça kadar başarılı bir akademik kariyere sahip olan Gülin Çavuş..
Teyit.org açıkcası beni her haliyle güven anlamında tatmin etti. Bence bu siteyi takip etmeniz tabiri caizse farz! Aşağıda sitenin araştırdığı haberlerden bir kaçının görselini paylaşıyorum. Kesinlikle dikkatinizi çekecektir.
