Okumaktan hangi hakla söz ediyoruz?Okuma terbiyesinden önce, çok daha mühim çok daha acil disiplinlere muhtacız. Böyle bir ruh haleti içindeki insanlar nasıl, neyi okuyabilirler? Büyük bir yazarın tek satırına anlamaları imkansız.
Kendini yığın haline getiren bir millet payidar olamaz.Tek kaygısı para olan bir yığın yaşayamaz. Düşünceye küçümsüyoruz. Kitaba harcadığımız parayı,atlar için harcadığımızla kıyaslarsak, yerin dibine girmemiz gerekmez mi? Kitap sevene, kitap delisi diyoruz. Kimseye at delisi dediğimiz yok. Kitap yüzünden sefalete düşen görülmemiş. At uğruna iflas eden edene. İngiliz milletinin içkiye verdiği para, kitaba verdiği paranın kaç misli hiç düşündünüz mü? En güzel kitap bir kalkan balığı fiyatına. Alan nerede? Umumi kütüphaneler resmi ziyafetler kadar pahalıya mal olsa idi hükümetimizin daha çok daha iltifatına mazhar olurdu şüphesiz. Kitaplar bileziklerin onda biri kadar para etse beyefendilerimizle hanımefendilerimiz arada bir okumak hevesine kapılırdı belki. Birçokları kitabı ucuz olduğu için almaz. Düşünmez ki kitabın tek değeri okunmasındadır. Bir değil birçok defalar okunmasında,çizilmesinde,tanınmasında.
Felaketimizin kaynağı kültür yokluğu. Bizi helak eden ne ahlaksızlık,ne bencillik, ne kafamızın ağırı işlemesi. Bir öğrenci kayıtsızlığı içindeyiz. Hoca tanımadığımız için yardım görmemize imkan yok.
Hayatı anlamadan geçip gidiyoruz. Olgunlaşmak kalbin daha hassas,kanın daha sıcak, zekanın daha işlek,ruhun daha huzurlu olması demek. İçlerinde böyle bir canlılık, böyle bir hayat coşkunluğu duyanlar dünyanın biricik hakimleridir. Bütün diğer hükümdarlar bu saltanatın maddileşmesi,fakirleşmesidir. Bir nevi tiyatro krallığı. Gerçek hükümdarlar ebediyen hükümrandırlar. Hazineleri yağma edildikleri zenginleşirler.
Meclisten tahıl için kanunlar geçirdiniz. Şimdi başka bir tahıl söz konusu. Daha nefis, daha besleyici bir ekmek sağlayacak,bir tahıl: Susam. Bu susam,kapıları açan büyü.Harami mağaralarının kapılarını değil,hükümdar hazinelerinin kitaplarını: Kitap.
